[ Pobierz całość w formacie PDF ]

gdy ta jeszcze żyła, którą opłakuję, jak nieraz Zamyślałem się nad tym, jak by jej przyszłość
przyjemną uczynić! Ale gdy już ostatnia z jej życia wybiła godzina  o, ileż razy odtąd pro-
mień księżyca w obłoki skryty, listek spadający z drzewa, czasem i mniej jeszcze ważne trafy,
przypominając sercu mojemu ukochaną siostrę, wprowadzają w głębokie Zadumanie, od któ-
rego zawsze z żalem i ciężkim westchnieniem się odrywam!
I ty, dobra Halino! Nieraz może idąc nad brzegiem Wisły, wśród ciszy postępującego
przed nocą wieczora, ciszy podobnej twemu sumieniu, zwróceniem myśli w przeszłość w
słodkie wpadasz Zadumanie i łzę jej uronioną mieszasz z wodami, które twój gaik podmy-
wają. Lub też wśród stolicy twych przodków, obudzona szczękiem oręży, upojona nadzieją,
Zamyślasz się nad szczęściem zwrotu Ojczyzny, którą zdajesz się widzieć w przyszłości!
117
L[UDWIK] K[ROPIC
SKI]
Smutek. %7łal. Rozpacz
Smutek, %7łal, Rozpacz są to spokojności i szczęścia ludzkiego nieprzyjaciele. Snują się oni
nieustannie po drodze życia naszego! Traf ślepy i przeznaczenie władają nimi i wskazują ser-
ce, do którego wstąpić mają!
Smutek otoczony zgrają codziennie wkoło nas krąży: żałość, dolegliwość, troski, boleść,
utrapienia i smętność są jego sługami, które jak drobne owady obsiadają człowieka, i nie-
ustannie spędzane radością, wesołością, rozrywkami, a niekiedy i szczęściem, nieustannie
odlatują i wracają się. Smutku postać jest tkliwa, wzrok łzą powleczony, westchnienia są jego
odetchnieniem  lubi przyjaz
ń i na jej łonie łzy ociera!
%7łal tworzy się przez wielkie straty, szczególniej miłych nam osób... Uderzający w serce
piorun nieszczęścia w pierwszym momencie zatrzymuje wszystkie władze człowieka. Wów-
czas głos przyjaz
ni staje się niedołężnym, głos litości nieznośnym, a nawet oba zwiększają
jeszcze potoki łez rzewnych!
Ale jakiż Smutek, jakiż %7łal w porównanie iść może z Rozpaczą! Z Rozpaczą, która wcho-
dzi do serca po ustąpieniu z niego nadziei, zajmuje całą duszę, wygania z niej tkliwość i roz-
czulenie, rozlewa jad swój żółty na postać nieszczęśliwego. I oczy, które wzrokiem przyjem-
nym nasze kiedyś podbijały serca, z których nieraz się łza wykradała dla litości, przyjaz
ni i
miłości, których promień naszą pożerał spokojność, też same, niestety, oczy! obłąkaniem i
ostrością przerażają nas dzisiaj i trwożą! Rozpacz ta nieszczęśliwa rozciąga na całą naturę
czarną zasłonę, nie znosi blasku słońca, z pogardą depcze wonią i krasą uprzyjemnione
kwiaty. Nienawidzi ludzi i samemu uwłaszcza Bogu! Patrz, z jakim pośpiechem ręka Rozpa-
czy chwyta zarażony napój trucizną i jak znieważa okropnym uśmiechem trwogę i łzy przyja-
ciół i krewnych!
Tak tedy Smutek z człowiekiem przychodzi na świat i do tkliwości go wzwyczaja. %7łal
oswaja go z nieszczęściem, hartuje Serce i osłabia w nim chęć do życia. Rozpacz zaś nie-
szczęśliwych wprowadza do grobu!
Malwino! Widziałem cię w Smutku, patrzę na ciebie w %7łalu, który po stracie ukochanego
od ciebie Alkara wyrył na twarzy twojej ślady nieszczęścia. Nie postępuj dalej, bo o krok tyl-
ko jeden Rozpacz od %7łalu mieszka. Pomnij raczej na te pamiętne Emroda słowa:
%7łe człek, co go natura wiąże z światem całym,
%7łal winien znikającym, życie pozostałym!
%7łe kto zwycięża siebie dla innych niż siebie,
Tracąc część człeka, Boże! część przybiera z Ciebie!
Niech więc, gdy los twe życie nieszczęściami znaczy,
Cnota strzeże granicy %7łalu od Rozpaczy.
I Smutek tylko jeden z Alkara wspomnieniem,
Niech lekkiej swej łzy spadek ogłasza westchnieniem.
118
I[GNACY] P[OTOCKI]
Milczenie. Milczącość. Zamilczenie.
Cichość. Cisza
Milczenie oznacza właściwie stan zawieszenia mowy ludzkiej. Dobrze się zatem mówi:
�po długich mowach nastąpiło milczenie� albo �nakazują milczenie� Wszak przenośnie wol-
no mówić: �milczą muzy, nauki, muzyka� i tym podobnie.
Milczącość  dawne słowo polskie, mało dzisiaj używane, oznacza nałóg człowieka mało
mówiącego lub mówić nie lubiącego, na przykład Milczącość jest wadą w poufałej rozmowie,
a przymiotem w rzeczach tajemnicy wymagających.
Zamilczenie wychodzi na nieodpowiadanie zupełne lub opuszczenie w mowie jakiej oko-
liczności z powodu bojaz
niej, chytrości lub jakiegożkolwiek duszy poruszenia. I tak mówi
się: �strofowany zamilkł� lub: �znajdziesz w tym piśmie niejedne zamilczenie�.
Cichość nie tylko jest zawieszeniem mowy ludzkiej, ale wszelkiego głosu, to jest dz
więku,
trzasku, szelestu, świstu, słowem, wszystkich uczuć słuchu. Używa się przenośnie i do rzeczy
pod zmysły nie podpadających  oznaczając wtedy spokojność i łagodność, jako to: �cichość
sumienia�, �cichość chuci ludzkich� i tam dalej.
Cisza, między nią a Cichością ta zachodzi różnica, iż pierwszą stosujemy najczęściej do
umarzania się gwałtownych w przyrodzeniu huków, jako to: �cisza gór, lasów, morza�.
Na koniec wyraz przymiotny Cichy ma tę w języku naszym własność, iż oznacza słabe
głosu natężenie, bądz
w człeku, bądz
ogólnie w przyrodzeniu: �ciche wymawianie�, �cicha
rzeka�, �cichy las�.
119
T[ADEUSZ] M[ATUSZEWICZ]
Prostość. Prostota. Prostactwo
Prostość zawsze jest zaletą, Prostota nie zawsze naganą. Prostactwo winą raczej losu i wy-
chowania, jak osoby. Prostość rozsądku broni go od zdań krzywych i błędnych. Prostota serca
broni go od obłudy i fałszu. Bez Prostości w rozumie nie można być trafnym, bo trafność jest
wydoskonaloną Prostością. Bez Prosroty w sercu nie można być szlachetnie otwartym, rzetel-
nym, wspaniałym, bo pierwiastkiem tych zalet jest Prostota.
Ale Prostota serca, kiedy jej nie oświeca Prostość rozsądku, łatwo zwiedzeniu podpada,
choć sama złego nie doradzi, sama się go ustrzec nie umie. Bywa nieprzezorność obok Pro-
stoty, jak obok dobroci głupstwo! Kto posiada Prostość w sposobie dostrzegania i sądzenia, a
Prostotę w sposobie czucia, temu trochę Prostactwa w układności i obcowaniu społecznym
przebaczyć można.
120
L[UDWIK] K[ROPIC
SKI]
Kichać. Kochać się
Kichać i Kochać się są to dwa wyrazy w brzmieniu podobne sobie, lecz niezmiernie róż-
niące się w istocie!
Kichanie kręci w nosie  Kochanie w Sercu. Kichający może nie Kochać  Kochający kie-
dyżkolwiek Kichnąć musi.
Kich jest ciężkim westchnieniem nosa  westchnienie ciężkim Kichaniem Serca.
Kich się z hałasem przed wszystkimi wydaje  Kochanie przed wszystkimi się kryje. [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Pokrewne